Broj 28
Ovdje možete preuzeti broj 28 časopisa Sveske za javno pravo
Négationnisme u Francuskoj, nešto rjeđe Negationism u Engleskoj i, vrlo rijetko, Negationismus u Njemačkoj označavaju poricanje genocida. Pojam se pripisuje francuskom povjesničaru, specijalisti za historiju 20. stoljeća Henryju Roussou koji je sadržaj definirao nešto drukčije od njemačkog pojma Holocaustleugnung (poricanje holokausta): negiranje se ne odnosi više samo na poricanje, grubo obezvređivanje ili relativiranje holokausta nego i na poricanje i minimiranje svih genocida i democida. U evropskim zemljama su negacija genocida nad Armenima i genocid u Srebrenici predmet sudskih odluka i krivičnog gonjenja.
U članu 6 Dopunskog protokola uz konvenciju o kompjuterskom kriminalu Vijeća Evrope predviđeno je da svaka članica donosi potrebne zakonske mjere kako bi nacionalnim krivičnim zakonom inkriminirala širenje materijala putem kompjuterskih sistema kojima se osporava, grubo obezvređuje, odobrava ili opravdava genocid. EU-države su od 2008. obavezane okvirnim zaključkom da inkrimiraju javno odobravanje, osporavanje ili grubo omalovažavanje genocida. EUSmjernica za suzbijanje rasizma i neprijateljstva prema strancima(2007) obavezuje EU-članice da kao krivično djelpredvide javno toleriranje, poricanje ili masovnu trivijalizaciju zločina genocida. U Belgiji, Francuskoj Austriji, Luxemburgu, Poljskoj, Češkoj, Španiji, Švajcarskoj, Rumuniji poricanje je kažnjivo prema posebnim zakonima, u Njemačkoj, Liechtensteinu, Luxemburgu prema krivičnim zakonima. U Francuskoj i Španiji je zbog kršenja prava na slobodu mišljenja kažnjavanje za poricanje proglašeno neustavnim. U Federaciji BiH javno poricanje ili opravdavanje genocida u Srebrenici predstavlja krivično djelo. U Bosni i Hercegovini je u parlamentarnoj proceduri prijedlog da se inkriminira negiranje genocida. U Republici Srpskoj, čini se, postoji politički konsenzus da poricanje genocida
u Srebrenici nije nikakav delikt. Politički funkcioneri se ovdje redovno definiraju kao predstavnici srpskog naroda i u njegovo ime poriču genocid.
U tom poricanju ima jedna moralna i jedna filozofsko-pravna aporija. Sa osporavanjem, na jednoj strani, ide moralna saglasnost o osudi genocida i o neophodnosti suđenja za genocid. Na drugoj strani, osporavanjem se štite počinioci i pledira se zapravo na nekažnjavanje zbog genocida. Suđenje za genocid, na jednoj strani, utvrđuje individualnu krivicu počinioca i amnestira narode u ime čijih ideologija su genocidi počinjeni. Na drugoj strani se poricanjem genocida u ime naroda sam narod proglašava kolektivno odgovornim za genocid. Iz te se aporije ne može izići političkim poricanjem genocida. Jer, svako poricanje priziva u sjećanje sumu činjenica koje ulaze u činjenične pretpostavke osude za genocid. Genocid zapravo najsnažnije živi u aktu poricanja i u tom aktu se najjače markira
kolektivna odgovornost počinioca i nemoralnost konkrektnih politika.
Mora se imati u vidu da je do masovnog ubijanja u Srebrenici došlo nakon što je zabrana genocida utvrđena kao ius cogens, nakon što je genocid bio definiran kao krivično djelo. Iz toga slijedi da genocidni karakter masovnog ubijanja ne određuju historiografske interpretacije i teorijske ocjene, da se ne može raditi o slobodi mišljenja. Ovdje iza riječi genocid stoje brižljivo proveden dokazni postupak i sudski utvrđene činjenice. Inkriminiranje poricanja srebreničkog genocida jednako je zabrani poricanja sudskih odluka, a ne naprosto iznošenju mišljenja. Inkriminacija poricanja je, prema
tome, konkretizacija objektivne pravde. Tu je izlaz iz spomenutih aporija: praktična politika inkriminacijom dobija mogućnost da bude moralna, a narod koji ona predstavlja — mogućnost da se oslobodi odiuma kolektivne odgovornosti za genocid.
Da li će odgovorni razumjeti ovu šansu?
